Windows XP
Windows XP jest udaną próbą stworzenia jednolitej linii systemów Windows. Wcześniej Microsoft rozwijał dwie linie produktów: jedną dla użytkowników domowych (linia 9x/Me), a drugą do zastosowań zaawansowanych (linia NT). Pociągnęło to za sobą brak kompatybilności z wieloma aplikacjami DOS-owymi. System opiera się na kodzie NT z dodanym nowym interfejsem graficznym Luna zawierającym wiele nowości i usprawnień w stosunku do interfejsu użytego w poprzednich wersjach. Ponadto, zawiera zintegrowaną zaporę sieciową. Zapora sieciowa obecna w Windows XP jest prostym filtrem pakietów, który jest domyślnie aktywny po zainstalowaniu systemu z dodatkiem Service Pack 2 lub nowszym (bez tego dodatku zapora jest aktywowana dopiero po skonfigurowaniu sieci). System wyposażono w przeglądarkę Internet Explorer 6 lub Internet Explorer 7 w dodatku Service Pack 3 i odtwarzacz multimedialny Windows Media Player (wersja 8 w systemie bez dodatku Service Pack i z Service Pack 1 lub 9 z Service Pack 2 i Service Pack 3). Dodano także funkcję pulpitu zdalnego, dzięki któremu możliwa jest zdalna pomoc innemu użytkownikowi. Dodanie tych aplikacji do systemu pociągnęło za sobą dalsze oskarżenie w kierunku firmy Microsoft o praktyki monopolistyczne. Kontrowersje i sprzeciwy obrońców prywatności budziło także zintegrowanie z systemem usługi .NET Passport. Po raz pierwszy w historii systemów Microsoft Windows została wprowadzona do systemu aktywacja mająca zapobiegać piractwu. Jeżeli użytkownik nie aktywuje produktu w 30-dniowym okresie, przy każdym następnym zalogowaniu jedyną dopuszczalną operacją, na jaką system pozwoli będzie aktywacja produktu. Po dokonaniu aktywacji przywrócona zostanie pełna funkcjonalność systemu Windows XP. To pierwszy system, w którym wdrożono ponadto mechanizm Windows Genuine Advantage, który sprawdza legalnośc klucza produktu. Windows XP obsługuje systemy plików NTFS i FAT32 oraz exFAT po zainstalowaniu aktualizacji
Service Pack 1
Service Pack 1 (SP1) dla Windows XP został wydany 9 września 2002 roku. Najbardziej oczekiwanymi zmianami była obsługa USB 2.0 oraz dodanie możliwości ustawiania dostępu dla programów (Określ dostęp do programów i ich ustawienia domyślne w aplecie Panelu sterowania Dodaj lub usuń programy), która pozwala na wyłączenie lub włączenie dostępu dla domyślnych aplikacji z różnych dziedzin, na przykład przeglądania stron internetowych, rozmowy poprzez komunikatory, itp. Obsługa dysków twardych została poprawiona poprzez dodanie obsługi standardu LBA-48, co pozwoliło na zwiększenie obsługiwanej pojemności dysków twardych do ponad 128 GB. Service Pack 1 pozwalał także na instalację dysków Serial-ATA już podczas instalacji systemu z krążka oraz zablokował dwa najczęściej używane numery seryjne używane w Windows XP Professional do ominięcia aktywacji systemu.
Service Pack 1a
Następnie Microsoft wydał Service Pack 1a, aby usunąć wirtualną maszynę Java, z powodu przegranej sprawy sądowej z firmą Sun Microsystems. Oprócz jej usunięcia nie wprowadzono żadnych zmian w porównaniu z pierwszą wersją pakietu.
Service Pack 2
Ten dodatek serwisowy wzbudził dużo kontrowersji wśród użytkowników, ponieważ spore zmiany nastawione na bezpieczeństwo spowodowały kłopoty z aplikacjami, które zakładały mniejsze restrykcje ze strony systemu operacyjnego. Dlatego też Microsoft zdecydował się wydać katalog programów, które działać będą, bądź nie. Aktualnie wszystkie najpopularniejsze programy (a także większość tych mniej popularnych) posiada już darmowe poprawki, które eliminują wszelkie problemy z ich działaniem pod Windows XP z Service Pack 2. Poprawki te są dostępne do pobrania ze strony producenta danego programu, najczęściej jako jego najnowsza wersja. Kolejną kontrowersją, jest to, że Windows XP nie pozwoli na zainstalowanie sterowników karty dźwiękowej, bez uprzedniego zainstalowania SP2. Ten dodatek to już ostatni system bez zabezpieczeń DRM. Nie jest wspierany od 13 lipca 2010 roku.
Service Pack 3
W lutym 2005 roku Mike Nash z Microsoftu został zapytany, czy będzie wydany Service Pack 3 dla Windows XP. Microsoft poinformował, że Service Pack 3 pierwotnie miał się pojawić w maju 2007 roku, jednak przełożono premierę na rok 2008[8] z powodu skupienia się Microsoft nad Windows Vista i Office 2007, czyli dwoma flagowymi produktami firmy. W nowym dodatku aktualizującym dodano kilka interesujących elementów, m.in.:
Później SP3 znalazł się w Windows Update jako poprawka zalecana, jednak obecnie już SP3 znajduje się w Windows Update jako poprawka ważna. Wsparcie dla SP3 zakończyło się 8 kwietnia 2014 roku.
Interfejs użytkownika a wydajność
Krytycy twierdzili, że domyślny interfejs użytkownika systemu Windows XP (Luna) dodaje wizualnego bałaganu, zabiera miejsce na ekranie i działa wolniej, jednocześnie oferując nowe funkcje
Wsparcie techniczne
Wsparcie techniczne dla Windows XP bez dodatków Service Pack skończyło się 30 września 2004, a dla systemów z dodatkami Service Pack 1 i 1a zakończyło się 10 października 2006. Wsparcie techniczne dla systemu z dodatkiem Service Pack 2 zakończyło się 13 lipca 2010. Microsoft poinformował oficjalnie klientów i partnerów o utrzymaniu wsparcia technicznego dla systemu Windows XP z dodatkiem Service Pack 3 do 8 kwietnia 2014 roku oraz aktualizacji bezpieczeństwa dla Microsoft Security Essentials, System Center Endpoint Protection, Forefront Client Security, Forefront Endpoint Protection oraz Windows Intune do 14 lipca 2015 roku. Podstawowe wsparcie techniczne dla Windows XP zakończyło się 14 kwietnia 2009[18]. Oznacza to, że producent będzie publikował jedynie poprawki dotyczące bezpieczeństwa dla systemu. Prawdopodobnie amerykański przemysł zbrojeniowy i wojsko, które używają Windows XP do kontroli procesów przemysłowych, nie wyrazili zgody na zakończenie wsparcia. Wymogli oni na Microsofcie jego przedłużenie aż do roku 2019. Dla zwykłych użytkowników Microsoft zakończył wsparcie rozszerzone 8 kwietnia 2014 roku. Jednocześnie zostało zakończone wsparcie rozszerzone dla Microsoft Office 2003
Krytyka
System Windows XP 64-bit Edition nie był w stanie korzystać z 32-bitowych sterowników i usług (oprócz kodeków takich, jak XviD, które w zasadzie były 32-bitowymi bibliotekami DLL, a więc możliwe było ich uruchomienie pod warunkiem korzystania z 32-bitowych odtwarzaczy). Z tych względów wiele (szczególnie starszych) urządzeń nie jest kompatybilnych z tą wersją Windows. Producenci urządzeń mogą zazwyczaj łatwo napisać nowe sterowniki do starszych urządzeń, jednak tego nie robią aby zwiększyć sprzedaż nowego sprzętu. Producent systemu nie dostarcza już do niego aktualizacji zabezpieczeń, z powodu pojawienia się na rynku nowocześniejszej edycji Windows XP Professional x64 Edition. Fani rozrywki komputerowej rzadko instalowali wersję 64-bitową systemu, ze względu na fakt, że zgodne z nią komputery niemal nigdy nie były wykorzystywane w celach rozrywkowych.
Windows Vista
Terminy premiery
8 listopada 2006 roku ówczesny lider działu Microsoftu zajmującego się klienckim systemem operacyjnym, Jim Allchin, napisał na swym blogu, iż tworzenie Visty zostało zakończone i rozpoczęła się produkcja. Dla użytkowników licencji grupowych system Windows Vista był dostępny już od 30 listopada 2006, w wersji pudełkowej oraz preinstalowany w nowych komputerach jest dostępny od 30 stycznia 2007 w Polsce i 29 stycznia na świecie. Tego dnia były prezes Microsoftu, Bill Gates, o 16:45 (czasu lokalnego) uroczyście dokonał premiery nowego produktu. Oficjalna polska premiera systemu odbyła się 7 marca 2007 roku, jednakże zakup systemu Windows Vista był już możliwy od 25 stycznia 2007.
Nowości w Windows Vista
Do nowości w Vista należy między innymi Windows Presentation Foundation (WPF, Avalon) i Windows Communication Foundation (WCF, Indigo). Miał się wśród nich znaleźć także nowy system plików, WinFS, projekt ten został jednak porzucony. Wszystkie te trzy elementy zostaną zebrane pod wspólną nazwą WinFX. Z nowości dostępny również całkowicie nowy wygląd, bazujący na silniku Aero. Została dodana obsługa nagrywania płyt DVD. Do graficznych nowości należy też nowy wygląd przycisku "Start", który wygląda jak trójwymiarowa kula zawierająca logo Windows Vista, ale bez napisu start. Znana z Windows XP Service Pack 2 Zapora systemu Windows została rozbudowana. W systemie Windows Vista, zapora obsługuje ruch wchodzący i wychodzący, umożliwia definiowanie reguł na warstwach transportowej i sieciowej z uwzględnieniem specyfiki protokołów IPSec oraz IPv6. Zapora systemu Windows Vista pozwala na pełne zarządzanie nie tylko przez GUI ale i przez wiersz poleceń oraz Group Policy. Do systemu dołączony został również program chroniący przed programami szpiegującymi (dostępny jako darmowy dodatek dla legalnych kopii systemów XP i Server 2003) o nazwie Windows Defender (dawniej Microsoft Windows AntiSpyware (Beta)), tworzony na podstawie programu GIANT AntiSpyware firmy Giant Company Software Inc., wykupionej przez Microsoft 16 grudnia 2004. Inną nowością są trójstopniowo (zamiast dwustopniowo) limitowane konta, dzięki którym będzie można lepiej dopasować poziom uprawnień do użytkownika. Nowy rodzaj kont, Least Privileged User Account (LUA), któremu zawdzięczamy trójstopniowe uprawnienia, jest najbardziej ograniczony i sprowadza się do jedynie podstawowych uprawnień, takich jak korzystanie z Internetu (jest możliwe odcięcie takiemu użytkownikowi dostępu do niektórych stron), czy eksploracja jego własnych folderów. Warto również wspomnieć o możliwości korzystania z kontroli rodzicielskiej, dzięki której można określić, w jakim zakresie czasu i jak długo dziecko może korzystać z komputera, a także w jakie gry może grać. Został wprowadzony nowy model aktualizacji, tzw. hot patching, dzięki któremu w większości przypadków instalacja aktualizacji odbywa się w tle, bez restartowania komputera. Kolejną nową funkcjonalnością jest wbudowane w edycję Ultimate rozwiązanie BitLocker pozwalające na szyfrowanie całych partycji. Szyfrowanie to może wykorzystywać między innymi sprzętowe moduły TPM.
Edycje
Windows Vista jest dostępny w dziewięciu edycjach – wszystkich, z wyjątkiem Windows Starter 2007, w wersjach 32- i 64-bitowej. Wszystkie edycje systemu (z wyjątkiem Enterprise) mają taki sam nośnik DVD, a edycję zgodną z zakupioną wersją wybiera się podczas instalacji. Jej nieprawidłowy wybór ma konsekwencję w postaci braku możliwości aktywacji systemu i konieczna będzie reinstalacja systemu w celu jego aktywacji. Istnieje możliwość łatwej aktualizacji Windows Vista z edycji niższej do wyższej (edycję Home Basic możemy zaktualizować do wersji Home Premium lub Ultimate; edycję Home Premium jedynie do Ultimate) w efekcie skorzystania z cech dostępnych w bardziej rozbudowanej edycji. Microsoft nazwał tę usługę „Aktualizacja Windows w dowolnym czasie”.
Interfejs
Windows Vista zawiera 3 rodzaje interfejsu: Windows Aero, Windows Basic i interfejs klasyczny. Windows Aero zawiera trójwymiarowe efekty, takie jak: przełączanie się między aplikacjami – Windows Flip 3D, następca klasycznego przełączania Alt+Tab, miniaturki oraz animacja minimalizacji i maksymalizacji otwartych okien podobna do tej znanej z OS X. Aero Glass dodatkowo sprawia wrażenie gładkości i przezroczystości interfejsu. Na starszych komputerach, posiadających słabsze karty graficzne i procesory, tych efektów nie ma i system wygląda porównywalnie do poprzednich wersji. Aby w pełni wykorzystać efekty 3D nowego systemu, karta graficzna będzie musiała posiadać technologię Windows Display Driver Model (WDDM). Windows Basic (porównywalny w stylu znanej z Windows XP Luny) jest uproszczoną wersją Windows Aero, zaprojektowaną dla komputerów, które nie spełniają wymagań sprzętowych Aero Glass (istnieje możliwość wyłączenia Windows Aero – system uruchomi wtedy Windows Basic). Na najsłabszych komputerach zostanie użyty klasyczny szary interfejs, znany ze starszych wersji systemu (Windows 95, 98, 2000). Nowością jest także Windows Sidebar. Można do niego "podpiąć" różne mini-aplikacje (zwane gadżetami), takie jak odtwarzacz multimedialny, zegar, czytnik RSS, monitor wydajności czy kalendarz. Rozwiązanie to jest odpowiedzią na Dashboard zawarty w OS X oraz SuperKaramba w KDE (środowisku graficznym dostępnym dla systemów uniksowych takich jak GNU/Linux czy systemy z rodziny BSD).
Windows 7
Windows 7 to wydanie systemu operacyjnego Windows firmy Microsoft, następca systemu Windows Vista. W maju 2010 używało go 20,09% użytkowników[2], wśród wszystkich użytkowników systemów z rodziny Windows. Oznacza to, że system ten w ciągu roku został zainstalowany na większej ilości komputerów niż jego poprzednik, system Vista. W lipcu 2012 Microsoft ujawnił, że sprzedał 630 milionów licencji systemu Windows 7
Nazwa kodowa
Windows 7 został oznaczony nazwą kodową „Windows NT 6.1”. Oznaczenie to ma na celu zwiększenie kompatybilności programów napisanych na poprzednie wersje systemu z Windows 7. Microsoft argumentuje decyzję tym, że wiele programów sprawdza czy numer wersji mieści się w pewnym przedziale. Mogą się one nie uruchomić jeśli liczba ta będzie za duża mimo, że sam program działałby poprawnie w nowym środowisku. Firma zaprzecza też, że niewielka zmiana w oznaczeniu wersji oznacza brak istotnych różnic między systemem Windows 7 a Windows Vista (oznaczonego numerem „6.0”)
Windows 7 w UE
W Unii Europejskiej, poza "standardowymi" edycjami, na rynku znajdzie się również 5 dodatkowych edycji systemu w wersji N. W pozostałych edycjach będzie można natomiast wybrać przeglądarkę po instalacji systemu Microsoft Windows. Windows 7 N pozbawiony zostanie odtwarzacza Windows Media Player. Microsoft chce w ten sposób sprostać wymogom przepisów antymonopolowych. Usunięty program będzie można za darmo pobrać i zainstalować na wersji N. Początkowo Microsoft miał również zamiar wprowadzić na europejski rynek wersję Windows 7 E pozbawioną przeglądarki Internet Explorer, jednak później zrezygnował z tej opcji
Program aktualizacji starszych wersji Windows
Microsoft uruchomił 26 czerwca 2009 roku "Windows 7 Upgrade Program" pozwalający na uaktualnienie do Windows 7 tym, którzy zakupią Windows Vista po tym terminie. Otrzymywana wersja systemu zależy od zakupionej edycji Windows Vista.